قدیمیترین ساکنان این باغِ چهار هکتاری، درختهایش هستند که بین 150 تا 250 سال عمر دارند؛ چنارهایی که برای دیدنشان کلاه از سرتان میافتد، نارونها، زبانگنجشکها، اقاقیا و درختهای میوه مثل گوجهسبز، گردو، توت، انار و خرمالو. البته یک درخت زغالاخته هم هست. بعد از درختها، استخرِ متروکه، قدیمیترین ساکن این باغ است. گلهای رز و لاله و بنفشه و... این ساختمانهای آجری، این باغچههای ترنجی شکل، این کلبهی چوبی که کتابخانه است، این ساختمان ورودی زیبا و همهی ما بازدیدکنندگان، تازه واردیم.
این بوستان، یک باغ ایرانی است با همهی نشانههایش؛ زمین مستطیلی، کمی شیب، یک ساختمان کوشک، شترگلوی وسط باغ، باغراهها و محورها، سردرغربی، سردرشرقی و عمارت و آبنمایی که به چهارسوی باغ راه دارد.
البته زمینِ ورزش، زمینِ بازی بچهها، کتابخانه و سرویسهای بهداشتی، این باغ ایرانی را مناسب استفادهى عمومى در عصر حاضر کردهاند.
مجموعه و باغ مستوفی الممالک مربوط به دورهی قاجار است و در تهران، خیابان سئول، میدان پیروزان، خیابان شهید صابری قرار دارد. این باغ در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اینجا خانهی مستوفی بود
مجموعهی باغ مستوفی و عمارتش خانهی میرزا حسنخان مستوفیالممالک، فرزند میرزا یوسفخان مستوفیالممالک، بوده است. میرزا حسنخان مستوفیالممالک، فرزند میرزا یوسف مستوفیالممالک و شکرخانم، دختر رئیس یکی از قبایل کرد، یکی از شخصیتهای مهم تاریخ سیاسی معاصر ایران است و مقام و لقب مستوفیالممالک بیش از یک قرن در خاندان او بوده است. مستوفیالممالک در واقع مالک بیشتر زمینهای دهونک بوده است.
میرزا یوسفخان صدراعظم مستوفی الممالک، اراضی دهونک را از ناصرالدین شاه خرید و دست به کار کندن چندین رشته قنات شد و صورت آبادی به آن داد.
قبل از اینکه صدراعظم این اراضی را بخرد، قلعهای قدیمی وجود داشت که 10 خانوار در آن ساکن بودند و کوچهی قلعه که امروز نام یکی از کوچههای دهکده ونک است یادآور این قلعهی قدیمی است. از کوچههای قدیمی دیگر کوچه «سرلو» است که در این کوچه زاغهی گوسفندان بوده است.
مستوفی در لغت به معنای حسابدار و دفتردار خزانه و در عرف حکومتی وزیر دارایی است. میرزا یوسفخان مستوفیالممالک در پنجم رمضان ۱۲۹۱ هجری قمری، در تهران متولد شد. از پنج سالگی زیرنظر معلم سرخانه و زیرنظر محمودخان ملکالشعرا تحصیل کرد. مستوفیالممالک در سن ۶۰ سالگی درگذشت. او در آرامگاه پدرش، که در مجموعهی معروف به «باغ مستوفی» (محل فعلی دانشگاه الزهرا) در ده ونک قرار دارد، به خاک سپرده شد.
باغهای ایرانی در یونسکو
مجموعهی 9 باغ ایرانی در ایران و دو باغ در هند و یک باغ در پاکستان در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند. این باغها عبارتند از:
«باغ ایرانی پاسارگاد» استان فارس (پاسارگاد)، «باغ ارم» شیراز، «باغ چهلستون» اصفهان، «باغ فین» کاشان، «باغ عباسآباد» مازندران، «باغ شازده» کرمان (ماهان)، «باغ دولتآباد» یزد، «باغ پهلوانپور» یزد (مهریز) و «باغ اکبریه» بیرجند، به علاوهی «تاج محل» در هند (اگرا) و «آرامگاه همایون» در دهلینو و باغ «شالیمار» در لاهور پاکستان.