کنترلرهای دیجیتال تهویه ( ترموستات- دیجیکنترل - ریموت کنترل و ...)
HVAC Controllers, HVAC control systems & HVAC Controlling
تجهیزات متعدد و متنوعی برای کنترل دستگاه های تهویه وجود دارند. در واقع میتوانیم بگوییم سامانه های پایش اندازه گیری و مهار تهویه و تاسیسات، به آنها جان میدهند. یعنی یک دستگاه تهویه با سیستم کنترل زنده و پویا و فعال میشود. بشر میخواهد کنترل لوازم در دستش باشد . مهندسان با استفاده از لوازم کنترل تهویه، مصرف انرژی آن را بهینه میکنند.
نقش ترموستات در بهینه سازی مصرف انرژی
امروزه ترموستات در صنایع مختلف استفاده می شود و در بسیاری از آنها نقش حیاتی را در آن صنعت ایفا می کند. این وسیله که از دیرباز در صنعت های مختلف به کار رفته در حقیقت از بارزترین محصولات روز و کاربردی ترین تجهیزاتی است که صنایع حرارتی و برودتی و تهویه مطبوع به آن احتیاج دارد و از جهت صرفه جویی مصرف انرژی و آسایش و آرامش و سلامت از ضروریات به حساب می آید. متأسفانه گاهی نقش مهم ترموستات نادیده گرفته میشود. در بعض اماکن مهم مانند ادارات ، مجتمع های تجاری اداری و حتی بیمارستانها ومراکز درمانی که استفاده از ترموستات جهت تهویه مطبوع الزامی می باشد ، ترموستات به شکل درستی مورد استفاده واقع نمیشود.
ترموستات دیجیتال هم دماسنج است و هم دما را کنترل میکند. خودرو ها ، اماکن تجاری و اداری ، فرهنگی ، فروشگاه ها ، مدارس ،ورزشگاهها، سینماها ، منازل ، هتل ها ، مراکز درمانی ، وزارتخانه ها و هرجا که بنی آدم زیست می نماید ، همه مجهز به سیستم های تهویه مطبوع می باشند که کار سرمایش در تابستان و گرمایش در زمستان را برای انسانها انجام می دهند. سرمای زمستان و گرمای تابستان ممکن است سلامتی انسان را به خطر بیاندازد. تهویه برای دامداری ها و مرغداری و امثال آنها نیز امری حیاتی است و درمراکز سؤیچینگ مخابرات و دیتا سنترها BTS های مبایل نیز الزامی است و فقط مربوط به انسان ها نیست.
در واقع خود بدن انسان نیز مملو از سنسورها و حسگرهایی است که در شرایط مختلف به انسان اخطار های لازم را می دهد که اگر این گونه نبود طولی نمی کشید که از راهی که خود بی خبر باشد هلاک گردد و این سنسورها که خالق هستی آنها در وجود آدمی قرار داده بدن را در برابر ناملایمت ها هشیار نموده و هوشمندانه عمل می کنند و عکس العمل مناسب از بدن سر میزند بدین ترتیب که حسگر مورد نظر هشدار می دهد، عصب ها به عنوان سنسور دیگری تحریک و به وسائط متعددی که یکی پس از دیگری حساسیت نشان داده و به مغز می رساند، مغز که محل تحلیل داده ها است از طریق این وسائط که همگی به نوبۀ خود نقش حسگر و سنسوری را بازی می کنند که از سرما و یا گرما و یا محرک دیگری داده ها را تحلیل کرده و فرمان لازم را صادر می کند از آنجا که انسان برنهج حکمت و به دست حکیم خلقت شده معلوم می شود که از حکمت حسگرهای متعدد در وجود آدمی قرار داده شده تا به اقتضا عمل نماید و حکما حکمت را عمل به حکم عقل تعریف کرده اند و محکم کردن ساختار چیزی از حکمت است پس استحکام یک سیستم پیچیده مانند بدن انسان برای بقا و دوام مستلزم شماری سنسور می باشد همانطور که میدانید دمای بدن فرد سالم همواره حدود 37 درجه است که نشان میدهد یک سیستم کنترل دقیق ، دمای بدن را تنظیم میکند. تعادل و اعتدال امر مهمی است که نشانۀ سلامت است و باعث شادابی و سرزندگی است . همانگونه که در بدن آدمی حسگر های متعدد و متفاوت می باشند در سایر موارد نیز همین طور است مثلاً برای دما سنسور دما، احتیاج است و برای رطوبت سنسور رطوبت و برای دود و آلاینده ها سنسور مربوط به آنها . مثلاً سنسور دود برای هشدار و جلوگیری از آتش سوزی و یا موارد دیگر به کار می رود. حال اگر بخواهیم ساختار محکمی از یک سیستم تهویه که برنهج حکمت و اصول مهندسی طراحی شده باشد دست یابیم می بایست در این ساختار ترموستات و سیستم کنترل قابل و منظم و دقیقی داشته باشیم. تفاوت سیستم های خوب تهویه در تفاوت سیستم های کنترل آنها است یک سیستم کامل کنترل ویژگی هایی دارد که این ویژگی ها باعث تمایز سیستم های خوب تهویه از یکدیگر است . اگر یک ترموستات که بخشی از یک سیستم تهویه است خوب عمل نکند تمام سیستم تهویه را هرچند پیشرفته باشد، زیر سؤال می برد
سیستم کنترل که ترموستات عمده ترین و اولین بخش آن است وجه کار و معرف کار و کنترل کننده و مغز فرمان دهندۀ آن است همان طور که در بدن انسان اگر سنسور ها درست عمل نکنند داده ها نا صحیح به مغز می رسند و مغز که جایگاه تحلیل داده ها است تحلیلی غلط خواهد داشت و در نهایت فرمان غیر صحیحی خواهد داد که حاصل آن عکس العمل نا مطلوب بدن است. در نتیجه عکس العمل نا مطلوب و نامطبوع یک سیستم تهویۀ خوب بستگی به سیستم کنترل آن دارد . وجه در زبان عربی به معنی صورت است و گفتیم که ترموستات و سیستم کنترل وجه سیستم تهویه است یعنی صورت ظاهر آن ، چون سیستم تهویه با همۀ ابعادی که دارد معمولاً داخل کار قرار می گیرد و آنچه از یک دستگاه تهویه نمایان است ترموستات است که اگر زیبا نباشد در معرفی آن سیستم کوتاهی و اجحاف شده است پس سیستم کنترل در تهویۀ مطبوع نقش قلب ، مغز ، صورت و وجه دستگاه تهویه را ایفا می نماید. و میزان اهمیت آنها بر صاحبان تخصص پوشیده نیست اما آنچه امروزه علاوه بر زیبایی و عملکرد حائز اهمیت شده بحث بهینه سازی و صرفه جویی مصرف انرژی است که یکی از اصلی ترین وظایف ترموستات ها همین مطلب است که آزمایشات و تحقیقات متعدد نشان داده که ترموستات های مکانیکی به دلیل دقت پایین و عدم نمایش صحیح و دقیق دما نمیتوانند مانند ترموستات های دیجیتال عمل کنند لذا در مبحث مهم بهینه سازی مصرف انرژی و ذخیره ثروت ، این ترموستات دیجیتال است که مؤثر واقع می شود . ما در عصری زندگی میکنیم که به عصر دیجیتال مشهور گشته و در دوره ای هستیم که ذخائر انرژی نقش حیاتی در معیشت ما دارند. لذا برای بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش مصرف انرژی و ذخیرۀ ثروت از طریق صرفه جویی و استفادۀ به موقع از سیستم تهویه که همان بهینه سازی است ترموستات های دیجیتال از سایر ترموستات های آنالوگ و مکانیکی مفید تر و دقیق تر می باشد . به عبارت دیگر درست مصرف کردن ، به موقع مصرف کردن ، به اندازه کار کردن دستگاه تهویه و جلوگیری از به هدر رفتن انرژی کار اصلی ترموستات دیجیتال است. باعث افتخار است که در کشور تولید کنندگانی وجود دارند که دارای ثبت اختراع در زمینۀ ترموستات با عنوان ترموستات تایمر و کنترلر دیجیتال موتور فن موسوم به دیجیکنترل میباشند و در حال حاضر ترموستات های دیجیتال متنوع و پیشرفته ای را به صنعت تهویۀ ایران ارائه می دهند . با در نظر گرفتن اهمیت ذخیرۀ انرژی در سطح جهان و عنایت مسؤلان و ومتخصصان کشور در جهت بهینه سازی مصرف انرژی، متخصصان الکترونیک و مدیریت مصرف انرژی در نظر دارند ترموستات های جدید با تکنولوژی جدید و قابلیت های متفاوت وارد بازار نماید. در حال حاضر ترموستات های لمسی (تاچ اسکرین) ، بی سیم ، 24ولت با خروجی آنالوگِ (0تا 10ولت) و سه دور فن و دو خروجی شیر برقی ازجملۀ محصولات آنهاست که به زودی ترموستات تک فصل دیجیتال ویژۀ پکیج های گرمایشی و کولر آبی عرضه خواهند کرد . همچنین امید آن میرود که ترموستات چهار دور ، برای فن کویل های چهار دوری که دارای دور Super Hi میباشند به تولید کنندگان و وارد کنندگان فن کویل عرضه شود. ترموستات های تولید داخل با کیفیتی به مراتب بالاتر از ترموستات های وارداتی چینی با برندهای متفرقه و بعضاً معروف در بازار ارائه میگردد و به لحاظ قیمت مناسب تر و مقرون به صرفه میباشد بعلاوه خدمات آن قابل دسترس تر و امکان پذیر است در حالی که با توجه به موقعیت اقتصادی کنونی سیستم های کنترلی وارداتی توصیه نمیشود. داکت اسپلیت و بهینه سازی مصرف انرژی داکت اسپیلت ( اسپیلت خانگی ) یکی از رایجترین سیستم های تهویه مطبوع در سطح جهان است ، این سیستم همانند اسپیلت دیواری از یک واحد داخلی ( هواساز ) و یک واحد خارجی ( کندانسور ) تشکیل شده است که توسط لوله های مسی به یکدیگر متصل می گردند . استفاده از هوای برگشت جهت بالا بردن راندمان کاری دستگاه و مصرف سوخت کمتر و همچنین هوای تازه جهت نیاز مبرم هر واحد آپارتمانی که چه در تابستان و چه در زمستان اکسیژن کافی جهت سلامت جسمی افراد را تأمین نماید که این مطلب از مزایای دیگر این سیستم می باشد . نحوۀ تهویه مطبوع سیستم : سرمایش و گرمایش در این سیستم توسط هواساز با مکش هوای داخلی انجام می پذیرد . عملکرد دستگاه داکت اسپیلت در حالت سرمایش دقیقاً مشابه سیستم های اسپیلت یا همان کولر های گازی می باشد . به این معنی که این دستگاه جهت تولید سرما با استفاده از سیکل تبرید گاز مبرد را با عبور از اجزا سیکل مانند کمپرسور ، کندانسور ، شیر انبساط و اواپراتور و تغییر فاز مبرد هوای عبوری از روی کویل اواپراتور را سرد کرده و آنرا به تهویه شونده تحویل می دهد . بدیهی است که در این حالت منبع انرژی دستگاه برق می باشد . در حالت گرمایش دستگاه به کمک کویل تعبیه شده در دستگاه و جریان آب گرم عبوری از داخل کویل هوای عبوری از روی کویل را گرم کرده و آن را به فضای تهویه شونده تحویل می دهد . در این حالت آب گرم عبوری از کویل توسط پکیج یا موتورخانه تأمین شده و منبع انرژی دستگاه گاز می باشد . در این حالت دستگاه مشابه فن کویل عمل می کند . مشخصات: دارای کوئل آبگرم فابریک جهت تأمین گرمایش ، امکان مجهز شدن به شیر برقی سه راه الکترونیکی با قابلیت فرمان پذیری از ترموستات ، ترموستات جهت تنظیم دلخواه دمای محیط ، کمپرسور پرقدرت کوپلند مجهز بودن به سیستم فوق کم صدا super silent .
مزایای استفاده از سیستم داکت اسپیلت در مقایسه با سایر سیستم های تهویه : 1- استقلال کامل سیستم مطبوع در مقایسه با سیستم های مرکزی بالاتر بودن راندمان گرمایشی در مقایسه با رادیاتور و گرمایش از کف تقلیل حجم لوله کشی مسی در مقایسه با سیستم اسپیلت و همچنین کاهش حجم لوله کشی آب گرم در مقایسه با رادیاتور ، گرمایش از کف ، چیلر و مینی چیلر . 2- کوچکتر شدن داکت تأسیسات در ساختمان، استفاده از کانال کشی افقی زیر سقف در مقایسه با کولر آبی. 3- کوچکتر شدن کانال های توزیع هوا نسبت به سیستم کولر آبی به دلیل کیفیت مطلوب تر هوای تولید شده و حجم هوای کمتر . 4- قیمت تمام شده سیستم داکت اسپلیت با کویل آب گرم تقریباً یک دوم هزینه تمام شده سیستم های چیلر و مینی چیلر می باشد . برخی از تفاوت های داکت اسپلیت های موجود در بازار : در نمونه های موجود در بازار کنترل بازه حرارتی حالت گرمایش فقط با توجه به دور فن دستگاه قابل کنترل می باشد . اما در بعضی دستگاه های داکت اسپلیت علاوه بر وجود کنترل دور فن در 5 سرعت ، به دلیل اضافه شدن شیر سه راهی الکترونیکی در مسیر آب گرم می توان دبی جریان آب ورودی به کویل را نیز کنترل نمود در این حالت علاوه بر مدیریت بهتر بر حالت گرمایشی در مصرف انرژی نیز صرفه جویی می گردد . در دستگاه های داکت اسپلیت به دلیل استفاده از جدا کننده روغن قابلیت لوله کشی بین یونیت داخلی و خارجی تا اختلاف ارتفاع 15 متر مقدور می باشد . در حالی که در اغلب دستگاه های موجود در بازار جهت رفع این مشکل از تله روغن استفاده می گردد که علاوه بر بازده کمتر در دراز مدت کارایی خود را از دست داده و نهایتاً منجر به بروز مشکل در کمپرسور و سوختن آن می گردد . امکان تولید سرمایش در دمای بیرونی 8 درجه سانتی گراد به بالا استفاده از فین های آنتی اکسیدان جهت جلوگیری از خوردگی و پوسیدگی کابینت گالوانیزه با پوشش پلی است کم صدا و کم مصرف دسترسی آسان به فیلتر هوای قابل شستشو از پایین دسترسی به دمنده و موتور بدون نیاز به جدا کردن کامل قطعات برای تعمیرات دارا بودن کوچکترین ابعاد یونیت داخلی در مقایسه با سایر دستگاه ها . از این نقطه نظر دستگاه داکت اسپلیت بیشترین سازگاری را با معماری و طراحی فضای داخلی فضای مورد استفاده می کند . از معاب دستگاه داکت اسپلیت می توان به خیزش باد کم و انتقال صدا در همۀ برند های موجود در بازار اشاره کرد که متأسفانه به دلیل چشم پوشی شرکت ها از این مسأله به آن توجهی نمی شود البته این به این معنا نیست که این دستگاه کارایی مناسبی ندارد بلکه مقصود این است که در فضا های Out Door بدون دیوار و سالنی استفاده از آن توصیه نمی شود ، همچنین به دلیل اشغال فضای زیاد در ساختمان های مسکونی مشکلاتی را ایجاد می کند . در فضا های بزرگ نیز داکت اسپلیت کاربرد چندانی ندارد ، زیرا برای فضا هایی که نیاز به تناژ تبرید بالا دارند ، داکت اسپلیت طراحی نشده است هر چند متأسفانه گاهی شنیده می شود که برخی ، داکت اسپلیت را بیش از ظرفیت واقعی می فروشند . راه حل صدای داکت اسپلیت : آیا حذف صدای ناشی از نوسان الکترو فن ها و داکت اسپلیت ها میسر می باشد ؟ امروزه داکت اسپلیت ها به عنوان یکی از رایج ترین سیستم های تهویه آپارتمانی به شمار می آیند که به علت فوائد و مزایای مختلف، آن ها را در بسیاری از پروژه های ساختمانی مورد استفاده قرار می دهند. از جمله مزایای استفاده از انواع داکت اسپلیتها در پروژه ها ،مجزا نمودن هزینه های مصرف انرژی از شارژ عمومی ساختمان است که منجر به مدیریت مستقیم مصرف کننده و إشراف آن بر میزان استفاده و نحوۀ استفاده در زمان معین می باشدکه ازنتایج آن میتواند بهینه سازی مصرف انرژی باشد . امّا با وجود این فائده و دیگر فوائد استفاده از سیستم های تهویه آپارتمانی، متأسفانه یک معضل و عیبی که در اینگونه سیستم ها در ایران وجود دارد صدای مزاحم ناشی از الکتروموتور فن داکت ها است که به دلیل تعبیۀ آن درسقف کاذب آپارتمان ها یا مانند آن و یا جایی نزدیک به اتاقها مانند بالکن که در بسیاری از موارد باعث سلب آسایش وآرامش وحتی آزار دهنده است و ظاهراً گریزی از آن نیست. هرچند اقداماتی برای رفع این مشکل شده است ولی هنوز بطور کامل رفع نشده چرا که عمدتاً کارفرمایان به علل متعدد از قبیل عدم تصمیم گیری اولیه ، کمبود جا ، اختلاف سلیقه، عدم آشنایی با جزئیات فنی داکت اسپلیت ها ، محلِ تعبیه و کارگزاری داکت اسپلیت ها را در داخل آپارتمان پیش بینی می کنند که نتیجۀ آن مشکلاتی است که بعد ها مصرف کننده با آن مواجه می شود . این سیستم ها در آمریکا و اروپا نیز رایج است امّا محل کارگذاری آن در مکانی خارج از محل آپارتمان است و قاعدتاً مشکلات موجود در ایران را به همراه ندارد . به کمک فن آوری نوین دیجیتال را حل آسانی برای رفع این مشکل وجود دارد که باعث افزایش راندمان وسطح کیفی و همچنین ارتقاء درمدیریت مصرف انرژی و افزایش عمر الکترو موتورفن میشود . شرکت هایی تولیدکننده و وارد کنندۀ داکت اسپلیت ها و مصرف کنندگان محترم این سیستم ها می توانند برای تکمیل مزایای سیستم های داکتی و کم شدن معایب آن ها از این را حل استفاده نمایند تا از صدای مزاحم و آزار دهنده فن که به ویژه در دور پایین و در فصل زمستان که مصرف کنندگان بیشتر با آن مواجه هستند رهایی یابند و با آسایش و آرامش موفق به گرمایش و سرمایش و تهویه مطبوع محیط زندگی خود شوند جایی را که نامش مسکن است و بایست باعث سکون و آرامش گردد . اما افتخاری دیگر در عرصه تولید داخلی : دیجیکنترل سیستمی منحصر به فرد است که برای داکت اسپلیت ها و موتور های خازن دائم تهویه که در بهینه سازی مصرف انرژی مؤثر میباشد. راه حل پیشنهادی برای حذف صدای مزاحم از داکت اسپلیت های Rheem – Goodman – Daikin – Lennox – Gree – Toshiba – LG – Mcquay و انواع دیگر از اسپلیت های کانلی ، سیستم منحصر به فرد دیجیکنترل است .. دیجیکنترل یک سیستم ابتکاری میکرو کنترلی می باشد که توانسته است در مبحث کنترل دور موتور فن دیمر را از این مقوله کنترل موتور کنار گذارد وبا هزینه ای به مراتب پایین تر از اینورتر موتورفن های تک فاز راکنترل نماید چرا که دیمر هم باعث ایجاد نویز و همینطور باعث کاهش عمر الکترو موتور ها است بعلاوه تلفات حرارتی بسیار دارد و باعث افزایش برق مصرفی وکاهش عمرموتورفن است که در دیجیکنترل همه این مشکلات حل شده است. این سیستم به منظور کنترل الکتروموتورهای دیسکی (فیشباخ) طراحی و ابداع شده است و برای انواع الکتروموتورهایی که سرعتشان با تغییر ولتاژ بدون تغییر فرکانس کنترل می¬شود (مانند فیشباخ، رزنبرگ، یونیورسال)، بویژه در کاربردهایی که گشتاور با کاهش سرعت کاهش می¬یابد، مانند هواکش¬ها و دستگاه-های تهویه مناسب است. چند تولیدکننده این نوع الکتروموتورها و فن¬ها (در گذشته و حال) عبارتند از: آزمایش، دمنده، رزنبرگ، فیشباخ، طوفان ساز کرمان و نیروتهویه. این الکتروموتورها در بسیاری از دستگاه¬های تهویه حرارتی و برودتی تبخیری و کمپرسوری، مانند یونیت هیتر، کولر آبی، هواکش، ایرواشر و زنت و دیگر سیستم¬های تهویه همچون سیستم¬های گودمن (Goodman) و ریم (Rheem) و میتسوبیشی بکار می¬روند. این سیستم میکروکنترلری، ولتاژ سینوسی برق شهر را بدون هیچ¬گونه اعوجاج و نویز کاهش می¬دهد و به موتور تحویل می¬دهد. حل مشکل نویز، صدای مزاحم و لرزش موتور (ناشی از استفاده از دیمر)، تلفات حرارتی بسیار کم و بازده بیش از 95%، افزایش عمر موتور، استفاده از تکنولوژی میکروکنترلر، سازگاری با ترموستات دیجیتال و مکانیکی، و امکان کنترل از راه دور از مزایای این سیستم می¬باشند. پاورباکس دیجیکنترل شامل یک برد میکروکنترلری با شش پورت ورودی و خروجی شامل سه ورودی حالت انتخاب دور، فاز، نول و خروجی برای اتصال به موتور می¬باشد (که البته در یک نوع دیگر از این دستگاه با هشت حالت انتخاب دور تعداد پورت¬ها به 11 می¬رسد). این باکس در کنار موتور یا در مسیر سیم¬کشی نصب شده و بخش کنترل آن بر روی دیوار و در دسترس کاربر نصب می¬شود. کاربر می¬تواند بوسیله دستگاه کنترل سرعت موتور (هوادهی) را در حالت 1(کم)، 2(متوسط) و 3(زیاد) دهد. این دستگاه کنترل می¬تواند یکی از موارد زیر باشد: • کلید گردان سه حالته (کلید سه دور) • ترموستات مکانیکی سه دور (سقفی) • ترموستات دیجیتال سه دور اتوماتیک با نمایشگرLCD با قابلیت ریموت کنترل پاورباکس دیجیکنترل در کنار موتور یا در مسیر سیم¬کشی نصب می¬شود از مزایای استفاده از دستگاه دیجیکنترل می¬توان به موارد ذیل اشاره نمود: • کاهش دور الکتروموتور • بدون نویز و اعوجاج • تبدیل فن تک دور به سه دور • سازگار با ترموستات و کلید سه دور • بازده بالا و تلفات حرارتی بسیارکم • کاهش مصرف انرژی • ارزانتر از اینورتر • افزایش عمر مفید موتور • کاهش آلودگی صوتی و کاهش صدای فن در دورهای پایین مدل¬های مختلف دستگاه دیجیکنترل از 2 آمپر تا 15 آمپر با امکان تنظیم و انتخاب سرعت موتور و در بعض مدل¬ها بهمراه رله مجزا برای فرمان به پمپ یا شیربرقی تولید شده¬اند. تولید بر اساس سفارش خاص نیز پذیرفته می¬شود. - الکتروموتور داکت اسپلیت ها را با دیمر کنترل نکنید. همانگونه که در شکل ذیل نشان داده شده است، دیمر شکل موج سینوسی ورودی را تغییر می¬دهد و نویز و اعوجاج خروجی آن سبب ایجاد صدای مزاحم، لرزش، تلفات بیشتر در موتور و همچنین کاهش طول عمر مفید موتور می¬شود. سیستم کاهش دور دیجیکنترل برای الکتروموتورهای دیسکی، اکسترنال روتور و یونیورسال خصوصاً در کاربردهای فن، هواکش، کولر و کلاً دستگاه¬های تهویه پیشنهاد می¬شود.
منابع : نشریات 1- نشریه پیشگامان ساختمان شماره 64 2- نشریه اینترنتی ایران صنعت
سایت ها
1- www.tasisat.ir 2- www.Controlpaya.com