تعریف ترموستات، انواع ترموستات و کاربرد ترموستات
ترموستات چیست؟
ترموستات، یک سامانه یا وسیله کنترل خودکار برای تنظیم دما در فضای بسته است. ما بیشتر با ترموستات های برقی یا الکتریکی سر و کار داریم که در واقع، نوعی کلید قطع و وصل خودکار برق هستند. معمولاً ترموستات را به دستگاههای گرم کننده یا سرد ساز متصل میکنند؛ تا با قطع و وصل دستگاه، دمای فضای مورد نظر را در محدوده دمای تنظیم شده ثابت نگه دارد. هنگامی که دما به نقطه تنظیم برسد، ترموستات مدار برقی دستگاه را قطع میکند و وقتی دما ۳ الی ۵ درجه از نقطه تنظیم پایینتر رود، دوباره مدار را وصل میکند و دستگاه روشن میشود. ترموستات ممکن است به روشهای مختلفی ساخته شود و ممکن است از انواع سنسورها برای سنجش دما استفاده کند.
انواع ترموستات:
از لحاظ تکنولوژی ساخت ، ترموستات ممکن است مکانیکی ، آنالوگ یا دیجیتال باشد.
ترموستات :
دستهبندی ترموستاتها
ترموستاتها از نظر محل نصب، نوع عملکرد، فصل سال یا گرمایشی و سرمایشی بودن، نوع سنسور، رنج کاری، تعداد مراحل کار و از نظر محدوده دمای کار (حرارت) به انواع مختلفی تقسیم میشوند.
تقسیم بندی ترموستاتها از نظر محل نصب:
انواع ترموستات از نظر نوع عملکرد:
ترموستات از لحاظ فرمان به دستگاه گرمایش یا سرمایش:
از نظر رنج (محدوده) دمای کار: به زیر صفر و بالای صفر تقسیم میشوند.
از نظر تعداد مراحل کار: به یک مرحله ای، دو مرحلهای و پلهای (استپ کنترل) تقسیم میگردند.
ترموستاتهای مکانیکی از نظر نوع سنسور: به بیمتالی، فانوسه ای، رئوستا و دیافراگمی تقسیم میشوند.
از نظر فصلی: به سه نوع تابستانی (سرمایشی)، زمستانی (گرمایشی) و دو فصلی تقسیم میشوند.
انواع ترموستات اتاقی در فروشگاه اینترنتی کنترل پایا
ترموستات الکترومکانیکی
این نوع ترموستات با استفاده از فرمان حسگر حرارتی توسط یکسری رابط مکانیکی به میکروسوئیچ، سبب قطع و وصل مدار الکتریکی میشود محصول این نوع تکنولوژی دارای عمری طولانی است.
غالبا در ترموستات الکترومکانیکی از دو نوع حسگر دما استفاده میشود. یک نوع آن بر اساس اصل انبساط مایع عمل میکند. این سیستم حرارتی که diastat نامیده میشود و با نام ترموستات مویین نیز شناخته شده است، شامل: سنسور یا حسگر، لوله مویین و دیافراگم میباشد. هنگامی که دمای سنسور بالا میرود مایع از طریق لوله مویین به داخل دیافراگم رفته و ایجاد انبساط کاری (Working distention) مینماید. به وسیله این انبساط کاری کلید فنری (Snap action) به کار میافتد که میتواند مدار را باز کنند یا ببندد؛ و نوع دیگر توسط انبساط فلز؛ که ترموستات بیمتال یا بایمتال نامیده میشود، مستقیماً با انبساط فلز، کلید فنری عمل میکند.
ترموستات الکترونیکی - ترموستات دیجیتال
در ترموستاتهای الکترونیکی و دیجیتال ، فرمان دریافت شده از سنسور دما توسط مدار الکترونیکی که غالبا شامل میکروکنترلر است به یک رله مینیاتوری منتقل میشود و سبب قطع و وصل جریان الکتریکی میگردد.
موارد کاربرد ترموستات
ترموستات برای تنظیم درجه حرارت محیط یا فضای بسته، مایعات، گازها و جامدات و فرمان به دستگاههای گرم کننده یا سردساز در بخشهای مختلف زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
صنعتی: اعم از گلخانه ها، گرم خانه، کوره، دیگهای بخار و اتوکلاوها
ساختمان: در بخش تاسیسات اعم از شوفاژ خانههای مرکزی و کنترل دما در سیستمهای هواساز، چیلر و فن کوئل و دیگر تجهیزات تهویه
لوازم خانگی: در لباسشویی، ظرفشویی، سرخ کننده ها، سماور برقی، فرهای برقی، آبگرمکن برقی و گازی
ترموستات در خودرو : کار تنظیم دمای آب در نتیجه تنظیم دمای موتور را انجام میدهد.
مزیت استفاده از ترموستات
کنترل سرمایش و گرمایش یکنواخت بصورت اتوماتیک
قابلیت نصب بر روی دیوارکاهش مصرف انرژی
نحوه اتصال ترموستات
در ترموستاتها ترمینالها به رنگهای مختلف و یا با حروف اختصاری مطابق با استاندارد نشان داده میشود. رنگ قرمز یا حرف R. معرف ترمینال تغذیه (۲۴ ولت)، رنگ سفید یا حرف W. معرف اتصال به وسایل گرمایشی، رنگ زرد یا Y. معرف اتصال به وسایل سرمایشی، رنگ سبز یا G. معرف اتصال به فن، رنگ مشکی یا C. معرف اتصال به سر مشترک میباشد
با تشکر از برق نیوز اولین پایگاه اطلاع رسانی صنعت برق کشور
پس از معرفی انواع ترموستات، حال به معرفی چند نوع ترموستات می پردازیم.
ترموستات اتاقی room thermostat
1)برای تنظیم دمای اتاق در تابستان و زمستان استفاده می شود.
2)سنسور آن از نوع بیمتال با فانوسه می باشد.
3)در مدار کار فن کویل ، شیربرقی ، کوره هوای گرم یا موتور دمپر قرار میگیرد.
4)بعضی از انواع آن مجهز به کلید کنترل سرعت فن و تایمر می باشد.
طریقه عملکرد ترموستات زمستانی( گرمایشی ):
1)با کاهش دما تا حد پایین وصل می شود.
2)فن کویل روشن یا شیر سه راهه مسیر کویل را باز و مسیر بای پس را می بندد.
3) با افزایش دما تا حد بالا قطع می شود.
ترموستات زمستانی با عنصر پیش بینی کننده (Anticipator)
به دلیل افزایش دمای اتاق بعد از خاموش شدن فن وادامه تبادل حرارت کویل با هوای اتاق:
1) یک مقاومت با کنتاکت ترموستات سری
2) زمان قطع شدن ترموستات را جلو می اندازد
3) کاهش زمان کار، صرفه جویی در مصرف سوخت وبرق ، کاهش استهلاک.
طریقه عملکرد ترموستات تابستانی (سرمایشی) :
1)با افزایش دما تا حد بالا وصل می شود.
2)فن کویل روشن یا شیر سه راهه مسیر کویل را باز ومسیر بای پس را می بندد
3) با کاهش دما تا حد پایین قطع می شود.
ترموستات تابستانی با عنصر پیش بینی کننده Anticipator
1) یک مقاومت موازی با کنتاکت ترموستات.
2) در زمان قطع بودن ترموستات فضای داخلی ترموستات را گرم می کند.
3) زمان روشن شدن فن کویل را جلو می اندازد.
ترموستات اتاقی دو فصله (سرمایشی/گرمایشی):
1) محل هایی که سیستم تهویه دو فصله دارند.
2) مجهز به کلید تبدیل حالت زمستانی به تابستانی.
3)یک مقاومت سری ویک مقاومت موازی برای عنصر پیش بینی کننده.
نکات مهم در نصب ترموستات اتاقی :
1) روی دیوار داخلی نصب شود.
2) روی قسمتی از دیوار که لوله های گرمایش وسرمایش یا لوله بخاری ،... قرار دارد نصب نشود.
3) در معرض تابش مستقیم آفتاب یا شعله بخاری دیواری نباشد.
4) نزدیک چراغ روشنایی دیواری نباشد.
5) در معرض کوران هوای خارج یا توزیع کننده نباشد.
6) در ارتفاع 150 سانتی متری از کف نصب شود.
ترموستات مستغرق :
1) برای کنترل دمای مایعات .
2) حساسه آن از نوع فانوسه و بالب.
3) استفاده از مخلوط گریس و براده آلومینیوم برای ارتباط بهتر غلاف بالب.
4) آکوستات دیگ به مشعل وترموستات چیلر به شیر برقی سیکل تبرید فرمان می دهد.
ترموستات جداری:
1) روی لوله یا منبع توسط دو عدد بست فنری نصب می شود.
2) حساسه از نوع بیمتال یا فانوسه.
3) روی لوله صاف و عاری از زنگ زدگی باشد.
4) روی لوله برگشت دیگ نصب می شود وبه پمپ سیرکوله ( گردش آب ) فرمان میدهد.
5) تنظیم آن معمولاً 5-3 درجه کمتر از آکوستات دیگ لوله خروجی آبگرم مصرفی از منبع کویلی T
6)روی منبع کویلی نصب و به شیر سه راهه یا پمپ سیرکوله فرمان میدهد.
ترموستات کانالی
1) در سیستمهای هوا رسانی در کانال یا هوا ساز نصب می شود.
2)حساسه آن فانوسه و بالب یا بیمتال.
3) فرمان به شیر سه راهه ، دمپر موتوری – کوره هوای گرم.
ترموستات آنتی فریز
1) یک ترموستات مستغرق تابستانی برای محافظت چیلر از یخ زدن.
2) یک ترموستات حد که حساسه آن داخل اپراتور قرار می گیرد.
3) روی 5-4 تنظیم و کمپرسور را خاموش می کند.
ترموستات دو وضعیتی
دارای یک کلید یک پل یا تبدیل که زمان کار دستگاه را کنترل می کند.
ترموستات مرحلهای
دارای یک حساسه و تعدادی کلید که هر کدام در یک دمای مشخص عمل میکند.
ترموستات تدریجی
1) یک مقاومت متغیر 135 اهمی
2) دارای سه ترمینال R (سر مشترک) B وW (دو سر مقاومت)
انواع ترموستات ها
1) Room thermostat
2) Timer
3) Thermostatic radiator valve
4) Lockshield valve
5) Automatic air vent
6) Differential pressure overflow valve
7) Filling valve